SKÝRSLA STJÓRNAR
BANDALAGS ÍSLENSKRA LISTAMANNA
STARFSÁRIÐ 2020
Þetta hefur verið tíðindamikið og sérstakt ár. Við gengum inn í þetta síðast ár með ýmis verkefni í farteskinu, mörg þeirra hafa fylgt okkur lengi, bætt staða starfslauna og efling verkefnasjóða. Baráttan fyrir skráningu hagvísa og réttlátri endurgreiðslu á hugverkarétti, en við byrjuðum árið á listþingi í Hörpunni. Í baksýnisspeglinum virðist þetta vera fyrir svo óralöngu síðan,
COVID
Tungutak listarinnar, hvernig tölum við um listina, var yfirskrift listþingsins Þetta var ákaflega vel heppnað, góð mæting. Frummælendur voru: Ólöf Nordal, myndlistarmaður, Ragnar Helgi, rithöfundur og myndlistarmaður, Ragnar Kjartansson, myndlistarmaður og Kristín Ómarsdóttir, rithöfundur, Guðmundur Oddur Magnússon stjórnaði. Þar var rætt um loftnet innsæsins, hversu mikla samleið listin ætti með vitsmunum og greiningu, um tilgang listarinnar til að skerpa sýn og opna skynjun, spegla þann heim sem við tilheyrum og sjá þann fyrir sem ekki er til en gæti orðið. Er þessi orðræða til, eða fellst hún í verkunum sjálfum, getum við átt samtal við samfélag okkar og um þessi verðmæti eða verða þau einfaldlega geymd í verkunum sjálfum…. Við flugum hátt þessa fyrstu daga ársins, það var góð mæting í Hörpuna þennan laugardag. Þetta voru skemmtileg og hugvekjandi erindi sem töluðu til fólks, skemmtileg þrátt fyrir þungan undirtón. Lítið vissum við þá.
Það er líklega einfaldast að fara í gegnum tíðindi þessa árs í tímaröð, skömmu eftir þetta vel heppnaða málþing er óhætt að segja að allar leikreglur okkar hafi farið á annan endann. Þann 16. mars setti ríkisstjórn Íslands á samkomubann sem skyldi standa í fjórar vikur. Þetta voru vissulega erfið og þung tíðindi fyrir listamenn því allir gerðu sér grein fyrir að myndi hafa alvarlegar afleiðingar fyrir listamenn í landinu og þá sérstaklega einyrkja í þessum svokölluðu “performance” greinum.
Strax á þessum fyrstu dögum hófst samtal bæði á milli fagfélag listamanna og við opinbera aðila til þess að bregðast við stöðunni. Fljótlega boðaði mennta- og menningarmálaráðherra alla forsvarsmenn menningar umhverfisins á samráðsfund, þetta var í upphafi breiður hópur en BÍL tók þátt í þessu samtali fyrir hönd listamanna ásamt miðstöðvum og stofnunum hins opinbera. Það var samt ljóst strax í upphafi að einyrkjarnir sem er langstærstur hluti starfandi listamanna sá fram á algjört þrot í tekjum og í mörgum tilfellum sokkin kostnað í verkefnum sem frusu í pípunum á einu augabragði og eins og menn vita eru oftast ekki þykkir veggir á milli þess kostnaðar sem listamenn leggja til verka sinna og heimilsbókhaldsins. Áhersla viðbragðs og aðgerða þyrfti að vera að tryggja þennan hóp, sjálfstæðu listamennina og hópana.
Samtímis þessu átti BÍL ásamt fagfélögum listamanna fundi með velferðarnefnd alþingis um mögulegar breytingar sem þyrfti að gera á lögum og reglum Vinnumálastofnunar svo úrræðin yrðu opnari og aðgengilegri listamönnum og einyrkjum. Velferðarnefnd Alþingis var með áform um að rýmka regluverk VMST í þeim tilgangi að grípa fleiri og samtímis var lagt upp með bætur fyrir fólk í sóttkví. BÍL fagnaði þeirri viðleitni stjórnvalda að opna kerfi VMST frekar, en benti strax á að leiðir eins og fyrirhugaðar voru í bótaleið fyrir tekjufall í sóttkví væru líklegri til að virka sem raunverulegar úrbætur. BÍL óttaðist það strax að regluverk hinnar opinberu stofnunar gæti reynst þungt í skauti í aðgerðum sem þyrfti að bera árangur strax.
BÍl setti sig líka strax í samband við systurfélög sín á Norðurlöndum til þess að heyra hvernig stjórnvöld þar í landi væru að bregðast við og reglulega skiptust samtökin á upplýsingum um stöðuna og hvað væri í framkvæmd hjá stjórnvöldum í hverju landi.
Tillögur að fjáraukalögum sem fyrsti viðspyrnu pakki við Covid voru lögð fram á alþingi 21. mars og þá var áætlað að setja 1.750 milljarða í nokkuð víðtækan málaflokk skapandi greina, menningar, tækniþróun ofl. og fyrstu skilaboð frá ráðuneyti mennta- og menningarmála voru þau að um 600 millj kæmu til ráðstöfunar í málalið 18 sem er menning, listir og íþróttir. Niðurstaðan varð sú á endanum að milljarður fór í þennan lið og af þeim milljarði voru 600 milljónir eyrnamerktar menningu og listsköpun.
Fyrr í þessu ferli höfðu miðstöðvar lista og skapandi greina ásamt BÍL og sviðslistasambandinu tekið upp samtal til þess að tryggja að, í fyrsta lagi sem ríflegastur hluti fjárveitingar fjárfestingarátaksins rynni til grasrótar og sjálfstætt starfandi listamanna en einnig að sjá til þess að úthlutun þess fjármagns yrði fagleg. Það var fljótlega niðurstaða þessa hóps að að nýta ætti það kerfi sem til væri s.s. verkefnasjóðina. Ein helsta röksemdin fyrir þeirri áherslu var sú að kerfið væri til staðar, því væri hægt að bregðast hratt við og koma fjármagninu hratt í umferð. Þessi samstaða greinana sendi mjög jákvæð skilaboð til stjórnvalda og ekki annað að skilja en yfirvöld menningarmála mættu þeirri útréttu hönd fegins hendi og boðuðu samráð við hópinn um vinnu við úthlutunina. Það tók engu að síður óratíma að koma þessu á og auglýsingin um úthlutun í sjóðina birtist ekki fyrr en 25. apríl, sóttvarnarlögin voru sett 16. mars og áttu að gilda í fjórar vikur. Ráðuneytið ákvað sjálft að skipta þessum fjármunum á milli sjóðana án samráðs við þennan samráðsshóp listgreinana.
Á þessum tíma hóf BIL líka samtal við Reykjavíkurborg um aðstoð við listamenn í borginni, Borgin var þegar komin með aðgerðir til bjargar, eða í viðbragðsstöðu gagnvart sínum menningarstofnunum en í samráði við BÍL var ákveðið að bæta í menningarsjóðinn og kalla saman útlutunarnefndina til þess að úthluta þessu aukafjármagni.
Fljótlega fór að koma í ljós að þrátt fyri góðan vilja og aðgerðir velferðanefndar voru listamenn ekki að fá þær lausnir úr atvinnutryggingasjóðum sem þeim bar og erfitt reyndist að fá skýr svör frá stofnuninni um hverju sætti, þrátt fyrir ítrekaða tölvpósta, hringingar og heimsóknir. Ekki var hægt að fá upplýst hvernig framgangur listamann í kerfinu var. Á endanum gerði BÍL könnun meðal listamanna um hvernig þeim gengi í viðureign sinni við VMST. Niðurstöðurnar voru sláandi. 77% listamanna hafði tapað meira en 50% sinnar vinnu og um 30% þeirra allri vinnu, þrátt fyrir það var lágt hlutfall að leita til VMST og eða 29 % svarenda. Alvarlegast var að þessi könnun staðfesti að 70% þeirra sem á annað borð leituðu til VMST höfðu ekki fengið neina lausn sinna mála.
Það voru fjölmargar ástæður fyrir því hversu illa listamönnum gekk að fá framgang í úrræðum VMST en ein helsta skýringin var einfaldlega sú að þetta áhlaup sem stofnun varð fyrir, gaf enga möguleika á því að vinna með frávik í umsóknum, flókið vinnuumhverfi og einstaklingsbundin samsetning tekna, vinnuhlutfall og ráðningarforma gerði það að verkum að þessar umsóknir lentu einfaldlega neðst í skúffunni.
Nú var aðgerðapakki ríkisstjórnarinnar númer tvö að birtast, þann 21. april og í honum var bætt í starfslaunasjóðinn því var vel fagnað í hópi listamanna og strax sendi forseti ráðuneytinu erindi um að hafa samráð við listamenn um deilingu þessa fjármagns minnug þess að skiptingin milli verkefnasjóða var framkvæmd án samráðs og sýnilegs rökstuðnings. Ekkert svar barst við þessu erindi, né ítrekun þess skömmu síðar, heldur birtist skiptingin í frumvarpi um breytingu á listamannalaunum. Þetta kallaði á ágreining innan raða listamanna og BÍL sendi því enn eitt erindið og átaldi ráðuneytið um skort á samskiptum og sjálfsögðu samráði um ráðstöfun fjármagns sem hefði bein áhrif á afkomu og störf listamanna. Ráðuneytisstjóri boðaði í kjölfarið til fundar þar sem ákveðið var að koma á samráðshópi BÍL og ráðuneytisins, það hefur dregist í framkvæmd og verður tekið upp nú á vormánuðum.
Við undirbúning fjárlagafrumvarps 2021 fékkst síðan aftur bætt 550 mánuðum í starfslaunasjóðinn og í þetta sinn óskaði ráðuneytið eftir aðkomu okkar að þeirri skiptingu með þá ósk að skiptingin endurspeglaði að einhverju leyti stöðuna í kjölfar samkomubannsins. Við komumst að ágætri málamiðlun um þessa skiptingu í deilingu á sjóðina. Með því sendum við skýr skilaboð um að samtalið og að forræði úthlutana væri best komið i höndum okkar.
Lokakafli Covid orustunar var síðan háður í samvinnu BÍL og BHM, því á haustmánuðum var enn óleyst sú staða sem skapaðist í tekjumissi listamanna. Ágæt samantekt tónlistargeirans um stöðuna opnaði fyrir skilning ráðuneytisins á sérstöðu greinanna og í kjölfarið fór af stað samtal með þátttöku BHM og fulltrúa félagsmálaráðuneytisins. Þetta var klárlega flóknasti kaflinn í þessari baráttu því þarna var við regluverkið að eiga og þau sjónarmið varðmanna þess að eini vandi regluverksins væri sá að fólkið passaði ekki inn í það. Til þess að undirbyggja málflutninginn voru gerðar tvær kannanir í samstarfi BHM sú fyrri um tekjufall og atvinnuleysi, en sú síðari um árangurinn af viðureigninni við VMST þessar kannanir leiddu í ljós sömu niðurstöðu og aðrar kannanir frá því um vorið, að tekjufallið væri að jafnaði helmingur þvert á greinar og að fólk var ekki að fá lausn hjá VMST. auk þess sem þessar kannanir sýndu svart á hvítu hversu tekjulágur hópurinn er. Á sama tíma kom út skýrsla hjá OECD sem var greining á einyrkja umhverfinu í OECD löndunum og sú skýrsla dró upp alveg hliðstæða mynd. Í þeim löndum var vandinn viðurkenndur og búið var að grípa til aðgerða í flestum þeirra til þess að koma til móts við þennan hóp. Þetta var ákaflega flókið og ekki nokkur leið að sveigja regluverkið að þessum vanda. Lendingin varð sú, eftir marga hringi og nokkur átök, að þeir sem utan um kerfið halda gátu sæst á að hægt væri að miða aðgerðirnar við rekstrartap einyrkja. Þetta var svo kynnt af menntamálaráðherra og forsætisráðherra auk annarra aðgerða til eflingar menningar og listum í Hörpunni þann 16. október ásamt aðgerðum í tíu liðum sem ýmsar voru þá komnar til framkvæmda eins og undirbúningur að stofnum tónlistamiðstöðvar og sviðslistamiðstöðvar og 550 mánaða aukning í starfslaunasjóðinn 2021.
Þegar þetta er skrifað er ennþá hægt að sækja um tekjufallsstyrkinn og tæpleg 400 milljónir er búið að greiða út til lista og menningar í gegnum þá, fjöldi annara starfsgreina hefur getað nýtt sér þetta úrræði sem varð til innan raða og í samtali listamanna og þeirra fagfélaga. Það var skoðun BÍL að alveg frá upphafi hefði verið einfaldast að greiða fyrst og reikna svo og stemma af, í stafrænu umhverfi er það einfalt að bíða með uppgjörið í einhvern tíma. Það var farið í ýmsar aðgerðir til fyrirtækja sem ekki voru innan fyrirfram gefina kerfa, svo það er sérstakt og umhugsunarefni hvers vegna listamennirnir þurftu að berjast svona fyrir lausnum á sínu umhverfi.
Við verðum að læra af þessu tímabili næstu ár og vinna úr þessu. Við vitum ekki í dag hvert raunverulegt tap menningargeirans er og hversu mikil dýfa þetta er bæði fyrir listamenn og allar þær greinar og sú starfsemi sem hafa viðurværi sitt af hugverkum listamanna. En í fljótu bragði er sú upphæð sem bætt var í í styrkja og sjóðakerfið til þess að spyrna við um það bil 1,5 milljarður. Sem er ekki svo mikil upphæð þegar tekið er tillit til þess að þetta er grunnurinn sem knýr atvinnuumhverfi sem telur tæplega 8% vinnumarkaðar
ÖNNUR STÖRF
Þrátt fyrir að COVID hafi yfirskyggt að mestu starf Bandalagsins og allra aðildarfélaganna eru önnur störf sem þurft hefur að sinna, en þau verða samt einhvernvegi öll lituð af þessu ástandi og varpað nýju og öðru ljósi á flest okkar baráttumál. Dæmi um það er baráttan um eflingu starfslaunanna. Í upphafi árs fór starfshópur af stað í samvinnu MRN til þess að forma hugmyndir BÍL um eflingu starfsalaunanna. Það lenti á ís lungað úr árinu en þegar rofa fór til eftir þriðju bylgju fór sú vinna af stað og var kynnt aðstoðarmanni ráðherra í desember. Næstu skref eru að hefja tæknilega útfærslu breytinga. En þær eru helstar að bæta við sjóðum nýliða og eldri listamanna sem hvor um sig hafi örlítið aðrar forsendur en starfslaunasjóðurinn, þetta er hugsað til þess að bæði auka aðgengi ungs fólks og koma í farveg einhverjum mannsæmandi og faglegri umgengni við listamenn á seinni hluta ferils síns. Auk þess að sjálfsögðu að hækka mánaðargreiðslur og fjölga mánuðum.
BÍL hefur skilað inn fjölda umsagna til Alþingis á árinu. Flestar hafa þær snúið að tímabundnum breytingum á lögum og viðspyrnu pökkum ríkisstjórnar, enda Alþingi helst verið upptekið við þau verkefni og önnur beðið. Undir venjulegum kringumstæðum rýnir BÍL aðskilið fjármálaáætlun og frumvarp til fjárlaga. Að þessu sinni voru þessi frumvörp samferða í gegnum þingið á haustmánuðum og áherslur BÍL voru að vanda starfsumhverfið í ljósi aðstæðna og áhyggjur BÍL af stöðu ýmissa stofnana listgreina sem þegar líða tók á árið voru komnar í verulega vonda stöðu margar hverjar. Þessar stofnanir eru líka starfsvettvangur stórs hóps listamanna úr öllum greinum, listamanna sem ekki eru á samningum en hafa hluta tekna sinna af verkefnum í þessum stofnunum og húsum.
MIÐSTÖÐVAR
Á síðasta ári voru samþykkt nú sviðslistalög og stofnun nýrrar sviðslistamiðstöðvar staðfest og er hún að taka til starfa. Á seinni hluta ársins skipaði ráðherra líka starfshópa um stofnun tveggja miðstöðva, tónlistar og myndlistar. Þetta verður vonandi gæfuspor í uppbyggingu greinanna og færa samtalið og ákvarðanatökur í faglegri farveg og skýrari stöðu listgreinanna gagnvart samskiptum bæði sín á milli og sem faglegi hlekkur gagnvart stjórnsýslunni. Með sterkri stöðu faglegar miðstöðva mun verða auðveldara að framfylgja stefnum greinanna, þar sem þær eru til. Og talandi um stefnu þá var samþykkt á árinu kvikmyndastefna og verið er að hrinda henni í framkvæmd þessa dagana, samkvæmt yfirlýsingu ráðuneytis er hún full fjármögnuð og ýmsum þáttum hennar á að hrinda í framkvæmd á þessu ári s.s eins og sértökum sjónvarpssjóði innan kvikmyndamiðstöðvar, starfslaunasjóði kvikmyndagerðarmanna og kvikmyndagerð á háskólatigi.
RÁÐUNEYTI MENNINGARMÁLA
Eins og sjá má á þessari upptalningu eru töluvert mörg verkefni í ráðuneytinu sem varða breytingu á umhverfi lista og menningarmála. Þessar breytingar kalla á umfangsmikla endurskoðun laga, uppbyggingu í menntun, sýn í alþjóðlegu samstarfi og fl. Til þess að vel takist til með þessa uppbyggingu þarf að efla og styrkja ráðuneyti menningarmála og aðgreina það frá menntamálum. Meðvitað eða ómeðvitað hreyfir starf þessa stóra hóps sem starfar við menningu og listsköpun við okkur í hverju skrefi okkar daglega lífs. Það er ekki til sá málaflokkur í nútímasamfélagi sem listsköpun “klukkar” ekki með beinum eða óbeinum hætti. Listin er grundvallar verkfæri í mótun hugmyndaheimsins og á grunni auðugs hugmyndaheims vaxa tækifæri til fjölbreytts atvinnulífs, fyrir utan þá þræði sem listin vefur um samfélagið okkur til yndis og þroska. Listin er ein grunnstoða samfélagsins, hún er kjarni siðmenningar okkar og ef við viljum gera þetta vel og af fagmennsku þarf stjórnsýslan að eflast og fá sess í samræmi við mikilvægi málaflokksins.
MENNINGARSTEFNUR
Hafin var vinna við endurnýjun menningarstefnu ríkisins frá 2013 í lok árs 2018. Sú vinna hefur legið niðri frá þeim tíma, í það minnsta út á við gagnvart umhverfi menningarinnar. En í lok árs var boðaður samráðshópur til þess að ljúka þessari vinnu og átti hann að skila af sér í lok janúar, en það fékkst framlengt um mánuð. Þó stefnunni væri ætlað að byggja á þeirri stefnu sem samþykkt var 2013 þá eru mörg veigamikil atriði sem þurfa nokkra rýni og hafa tekið breytingum á þessum tíma sem liðin er frá samþykkt síðustu stefnu, sjálfbærni, umhverfismál, stafræna umhverfið og sú staðreynd að Ísland er orðið fjölmenningarsamfélag og hlutfall fólks af erlendum uppruna er 22% þjóðarinnar og mikilvægt að hlutur þeirra og mikilvægi sé sýnilegt í menningarstefnu. Menningarstefnan kom inn í samráðsgátt þann 19. mars (í gær) og mikilvægt að öll samtök listamanna skoði stefnuna til hlítar og veiti henni umsögn.
Menningarstefna Reykjavíkurborgar er líka í endurnýjun en hún rann út um áramótin síðustu. Fulltrúi BÍL (forseti) situr í vinnuhóp borgarinnar um stefnuna og eru fyrstu drög að lita dagsins ljós þessa dagana, mjög breytt samráð hefur verið við menningarumhverfi borgarinnar við undirbúninginn.
ALÞJÓÐLEGI LISTDAGURINN – UNESCO
2019 lýsti UNESCO 25. apríl Alþjóðlegan listdag og BÍL birti ávarp þann dag á síðasta ári og hyggst gera það áfram. Erindið á síðasta ári var samið af skáldinu Sjón og birt í fjölmiðlum og skáldið las það fyrir útvarp. UNESCO nefnd Íslands fór þess á leit við BÍL að gera greiningu á aðkomu listamanna að samningi UNESCO um menningarlega fjölbreytni. Sú greining leiddi í ljós að innleiðing og framkvæmd samningsins er ekki í þeim farvegi sem skyldi. Hafa BÍL og starfsmaður UNESCO í ráðuneyti menningarmála gert með sér samkomulag um að koma á málþingi fljótlega um stöðu samningsins og framkvæmd hans hér á landi.
ÞJÓÐARÓPERA
Í nýsamþykktum lögum um sviðslistir er ákvæði þar sem ráðherra er gert að skapa grundvöll fyrir óperuflutning. “Ráðherra skal skapa grundvöll fyrir óperuflutningi og stuðla þannig að því að glæða áhuga landsmanna á óperum. Í því skyni er ráðherra heimilt að styðja sérstaklega við óperustarfsemi og gera fyrir hönd ríkissjóðs tímabundinn samning við lögaðila um fjárstuðning.”
Í skipun nefndarinnar er kveðið á með skýrari hætti þar sem skipuð er nefnd um þjóðaróperu. Nefndin er búin að skila af sér áliti sem ekki hefur verið birt. BÍL og félögin sem aðild eiga að þessari nefnd hafa ítrekað þá skoðun sína opinberlega að ekki sé forsvaranlegt að svo umfangsmikil starfsemi sem óperurekstur er sé ekki forsvaranlegur nema á sömu forsendum og sambærilegar menningarstofnanir sem heyra undir rekstur ríkisins s.s. Þjóðleikhús eða Sinfóníuhljómsveit Íslands. Menningarstofnanir sem komið hefur verið fyrir á forræði einkareksturs undanfarin ár eru engan vegin í stakk búnar til að axla þær fjárhagslegu ábyrgðir sem sjálfsagt er að gera kröfu um. Í framhaldi má líka minna á þá sjálfsögðu kröfu BÍL að öll sú starfsemi sem þiggur fé úr opinberum sjóðum skuli virða samninga við listamenn.
MÁL ÞÓRU EINARSDÓTTUR GEGN ÍÓ
Þóra Einarsdóttir söngkona stefndi Íslensku óperunni vegna vanefnda á samningum vegna vinnu hennar við uppsetningu ÍÓ á Brúðkaupi Figarós. ÍÓ var sýknuð í héraðsdómi, héraðsdómur viðurkenndi ekki gildandi samning stéttarfélags Þóru – FÍH. Héraðsdómur mat gildandi samning ekki eiga við þar sem um verktakasamning væri að ræða, jafnvel þó ítrekað væri vísað í samninginn milli ÍO og FÍH. Búið er að vísa málinu til landsdóms og landsdómur hefur samþykkt að taka málið til meðferðar vegna fordæmisgildis. Það er gríðarlega mikilvægt fyrir alla listamenn að fá skýra niðurstöðu í þetta mál því ef dómurinn stendur óhaggaður eru allir samningar listamanna í uppnámi. Þessi óvissa um samningsstöðu og form samninga listamanna verður líka að skoða í ljósi þeirrar reynslu sem við erum búin að ganga í gegnum undanfarið.
Það er alveg ljóst verkefni samtaka listamanna á næstu árum verður að greiða úr þessum samningsformum, óvissu á réttindum og aðgengi að réttindum á vinnumarkaði.
Í upphafi árs vorum við á hugmyndafræðilegri stað, tilgangur og verkefni BÍL hafa alla tíð togast á um kannski einmitt þessa þætti. Vægi þessara hlutverka í starfi BÍL, stéttabaráttan annarsvegar og þess að halda utan um stóru myndina hins vegar. Reynsla síðastliðins árs setur verkefni næstu missera í ljóst samhengi, okkar bíður þetta verkefni að styrkja launa og kjaragrundvöll listamanna, öll stéttarfélög listamanna þurfa að sameina krafta sína í þessari baráttu.
LOKAORÐ
Þrátt fyrir allt er ástæða til að gleðjast yfir mörgu það hefur oft gefist tilefni til að gleðjast yfir frammistöðu listamanna okkar á árinu, þrátt fyrir grafalvarlega stöðu hafa listamenn okkar sýnt ótrúlegt æðruleysi og leitað leiða og fundið störfum sínum farveg í breyttu og flóknu umhverfi og axlað hlutverk sitt af fagmennsku og ábyrgð, því við berum ábyrgð mikla ábyrgð.
Stjórn Bandalags íslenskra listamanna starf og trúnaðarstörf
Stjórn BÍL er skipuð formönnum aðildarfélaga bandalagsins. Eftirtalin skipuðu stjórn BÍL í umboði síns félags á árinu 2020 og í kjölfarið er listi þeirra einstaklinga sem sinntu trúnaðarstörfum fyrir Bandalagið á liðnu ári.
Karl Kvaran, formaður Arkitektafélags Íslands – AÍ
Katrín Gunnarsdóttir, formaður Danshöfundafélags Íslands – DFÍ
Varamaður: Katrín Ingvadóttir / Tinna Grétarsdóttir
Gunnar Hrafnsson, formaður Félags íslenskra hljómlistarmanna –FÍH
Birna Hafstein, formaður Félags íslenskra leikara – FÍL
Irma Gunnarsdóttir, formaður Félags íslenskra listdansara – FÍLD
Varamaður: Guðmundur Helgason / Anna Norðdahl
Hallveig Rúnarsdóttir, formaður Félags íslenskra tónlistarmanna – FÍT
Sigríður Rósa Bjarnadóttir, formaður Félags kvikmyndagerðarmanna – FK
Varamenn: Anna Þóra Steinþórsdóttir / Jóhannes Tryggvason
Margrét Örnólfsdóttir, formaður Félag leikskálda og handritshöfunda – FLH
Varamaður: Huldar Breiðfjörð
Bragi Valdimar Skúlason, formaður Félag tónskálda og textahöfunda – FTT
Karl Ágúst Úlfsson, formaður Rithöfundasambands Íslands – RSÍ
Varamaður: Vilborg Davíðsdóttir
Anna Eyjólfsdóttir, formaður Sambands íslenskra myndlistarmanna – SÍM
Varamaður: Starkaður Sigurðsson
Dagur Kári Pétursson, formaður Samtaka kvikmyndaleikstjóra – SKL
Varamaður: Ása Helga Hjörleifsdóttir
Þórunn Gréta Sigurðardóttir, formaður Tónskáldafélags Íslands – TÍ
Varamaður: Þuríður Jónsdóttir
Kolbrún Halldórsdóttir, formaður Félags leikstjóra á Íslandi – FLÍ
Rebekka Ingimundardóttir, formaður Félag leikmynda og búningahöfunda – FLB
Margrét Örnólfsdóttir hefur gengt starfi ritara stjórnar, Gunnar Hrafnsson hefur sinnt stöðu gjaldkera. Lúðvík Júlíusson hefur séð um bókhald Bandalagsins og endurskoðandi er Helga Þorsteinsdóttir. Skoðunarmenn reikninga 2019 voru Ragnheiður Tryggvadóttir og Guðmundur Helgason.
Fulltrúar BÍL í nefndum og ráðum (janúar 2020)
Menningar-, íþrótta- og tómstundaráð Rvk.
Áheyrnarfulltrúi: Erling Jóhannesson
Varamaður: Anna Eyjólfsdóttir
Fulltrúar BÍL í faghópi menningar-, íþrótta- og tómstundaráðs fram að hausti 2020 og úthlutaði aukafjárveitingu menningarsjóðs Rvk. vegna COVID
Formaður: Pétur Grétarsson, tónlistarmaður
Varamaður: Helga Þórarinsdóttir, tónlistarmaður
Magnús Þór Þorbergsson, sviðslistamaður
Varamaður: María Ellingssen, leikari/leikstjóri
Sólveig Pálsdóttir, rithöfundur
Varamaður: Sigurlín Bjarney Gísladóttir, rithöfundur
Sigtryggur Baldvinsson, myndlistarmaður
Varamaður: Ástríður Magnúsdóttir, myndlistarmaður
Fulltrúar BÍL í faghópi menningar-, íþrótta- og tómstundaráðs frá hausti 2020
Samúel Jón Samúelsson, tónlistarmaður
Varamaður: Björg Brjánsdóttir
Sigurlín Bjarney Gísladóttir, rithöfundur
Varamaður:Bergur Ebbi Benediktsson, rithöfundur
Freyja Eilíf Logadóttir, myndlistarmaður
Varamaður:Páll Haukur Björnsson
Gunnar Gunnsteinsson, leikari
Varamaður:Lovísa ósk Gunnarsdóttir, dansari
Kvikmyndaráð
Bergsteinn Björgúlfsson – 29.11.19–29.11.23
Varamaður: Sigríður Rósa Bjarnadóttir
Fulltrúaráð Listahátíðar
Erling Jóhannesson
Stjórn listamannalauna
Hlynur Helgason
Varamaður: Hlín Gunnarsdóttir
Stjórn Skaftfells
Anna Eyjólfsdóttir
Varamaður: Erling Jóhannesson
Fagráð Íslandsstofu
Erling Jóhannesson
List án landamæra
Margrét Pétursdóttir
Varamaður: Erling Jóhannesson
Listráð Hörpu
Ásmundur Jónsson
Umsagnarnefnd vegna heiðurslauna Alþingis
Páll Baldvin Baldvinsson – 09.10.17
Varamaður: Þórunn Gréta Sigurðardóttir
Höfundarréttarráð
Erling Jóhannesson – 01.08.18–01.08.22
Sérfræðinganefnd KKN
Signý Pálsdóttir (verkefni) jan. 2017–jan. 2020
Sigtryggur Magnason (ferðastyrkir) jan. 2017–jan. 2020
Stjórn Barnamenningarsjóðs
Áslaug Jónsdóttir
Varamaður: Erling Jóhannesson
Starfshópur um málverkafalsanir
Jón B. Kjartanss. Ransu – okt. 2014
Varamaður: Kolbrún Halldórsdóttir
Samstarfshópur um sóknaráætlun höfuðborgarsvæðisins
Erling Jóhannesson
List fyrir alla – samráðshópur
Hildur Steinþórsdóttir
Felix Bergsson
List fyrir alla – valnefnd
Rebekka A. Ingimundardóttir
Samúel Jón Samúelsson
Austurbrú – fagráð menningar
Hlín Pétursdóttur Behrens – maí 2019.
Menningarsjóður Guðjóns Samúelssonar
Erling Jóhannesson
Nordisk kunstnerrad
Erling Jóhannesson
Í dag, 15.apríl 2021, er alþjóðlegur dagur myndlistar. Þetta er í fyrsta skipti sem hann er haldinn hátíðlegur hér um slóðir og er það fagnaðarefni. Að þessu tilefni er ýmislegt hægt að taka sér fyrir hendur. Við getum til dæmis byrjað á að líta í kringum okkur. En áður en við gerum það er gott að slökkva á farsímanum alla vegana að setja á fluvélastillingu og síðan er ágætt að nema staðar og nema staðinn þar sem við erum stödd nákvæmlega núna. Það er góð leið til að ná andanum. Við getum líka hallað aftur augunum nokkur andartök eða nógu lengi þannig að þegar við opnum þau aftur er sem við sjáum heiminn í fyrsta sinn. Kveikjurnar leynast víða og myndlistin leysist úr læðingi á ólíklegustu stöðum. Hún birtist ekki bara í sýningarsölum þar sem við getum notið sama verksins jafn lengi og okkur lystir innan auglýsts opnunartíma. Fyrir utan þessa afmörkuðu staði erum við nefnilega stöðugt vitni að óvæntum kringumstæum sem geta fært okkur nær. Myndlist gerir einmitt það, hún færir okkur nær, hún er næring, stundum beint í æð. Hún á sér stað þegar við setjum það sem umkringir okkur í samhengi og sjáum í öðru ljósi. Rétt eins og við erum stöðugt að safna sönnunargögnum og staðfestingu á tilveru okkar, gera hana merkingarbæra. Okkur grunar og grunurinn er líka grunnurinn að forvitni. Og fyrr en varir læðist undrunin í ljós. Myndlistin fylgir gjarnan í humátt á eftir. Hún er til dæmis risastórt auglýsingaskilti sem varpar línhvítum fleti út í nágrennið. Hún er hillustæða með jafnmörgum ljósaperum og nægja til að baða heila mannsævi í tunglsljósi. Hún er nýhnoðaðir snjóboltar í mismunandi stærðum sem liggja í röð á gangstétt við fjölfarna götu og eru til sölu á ólíku verði eftir stærð. Hún er glerklefi sem fyllist af þoku svo ekki sér handanna skil. Hún er nýmáluð og mjólkurhvít undirgöng í gegnum fjölbýlishús sem er að hruni komið. Hún er klifurveggur sem dregur upp stjörnumerki himinhvolfanna og hægt er að klifra upp á milli þeirra. Myndlist birtist alltaf nafnlaus og hún gerir aldrei boð á undan sér. Eitt annað dæmi af handahófi er kannski þetta nafnlausa eldfjall sem er að gera allt vitlaust og tekur á sig nýja mynd á hverjum degi. Eldfjallið er auðvitað ekki myndlist í sjálfu sér heldur það sem getur kviknað í bilinu á milli þess og okkar. Skynhrifin, venslin og ummyndanirnar. Drög að þessu eldfjalli komu í ljós þegar varir jarðarinnar urðu aftur sýnilegar í ljósaskiptunum núna um daginn. Þær brostu og út úr þeim byrjuðu að leka logandi línur, form, tákn og lúmsk skilaboð sem önguðu af iðrum jarðar. Þau streymdu eitt á eftir öðru út um logandi opið og mynduðu kóðaða frásögn þangað til taumurinn storknaði og varð eitt með steinrunnu slefinu. Skynjunin er nákvæmlega svona, líkamsheitt kvikuhólf sem opnast þegar minnst varir. Hvar endar þetta og hver er annars munurinn á gosinu og sprunginni hitavatnslögn í þéttbýli? Verður landslagið fallegra eða ljótara er reyndar spurning sem brennur á vörum sumra. Við erum engu nær og hraunið það eyrir heldur engu Það róast reyndar í dagsbirtunni en æsist þegar myrkrið brestur á. Elfan heldur áfram og gleypir bæði myndavélar og mælitæki og líka farsímana okkar ef við pössum okkur ekki. Við stöndum á milli nafnlausra sprungna, allra þessara ómálga jarðmunna sem opnast hver á eftir öðrum í seigfljótandi, margradda, muldrandi og glóandi söng og við vitum varla í hvorn fótinn við eigum að stíga. Þetta er allt saman í beinni útsendingu en við viljum samt stöðugt nær, ná sambandi og koma við kvikuna. Hún myndar straum og læk, þráð og þrá sem leiðir og togar í okkur og vísar leiðina gegnum nóttina og daginn. Myndlist er einmitt þessi þráður og þrá. Hún er tengingin inn til okkar og líka á milli okkar í endalausum núningi þangað til við náum jafnvel áttum. Myndlist er staðsetningartæki. Hún ýtir við, kitlar, hrærir og kemur okkur áleiðis. Hún er leikur sem felur og leiðir í ljós. Hún er spegilmynd og afsteypa. Góð myndlist er óvænt stefnumót og þegar hún á sér stað afhjúpar hún okkur og við verðum ekki söm. Til hamingju með daginn.
alvarlegri stöðu listamanna á vinnumarkaði og því hversu erfiðlega stjórnvöldum gekk að sníða úrræði að þörfum þeirra sem starfa við listir og menningu. Starfsumhverfi listamanna er afar flókið og margbreytilegt, svo flækjustigið var mikið þegar ráðast átti aðgerðir til stuðnings geiranum. Stærstur hluti listamanna starfar sem einyrkjar að hluta eða öllu leyti og hefur ótryggar og óstöðugar tekjur, nokkuð sem vafðist fyrir þegar úrræði stjórnvalda vegna Covid-ástandsins voru heimfærð upp á listamenn. Því reyndust þau þeim ekki sú björg sem til var ætlast. Reynsla okkar af síðasta ári kallar á að átak sé gert í því að kortleggja starfsumhverfi listamanna og það atvinnuástand sem fólk í hinum skapandi geira býr við. Breyta þarf launa-, skatta- og atvinnutryggingakerfi þannig að það taki mið af þeim raunveruleika sem listamenn búa við.